Psikanalitik Psikoterapi: Derinlemesine Bir İnceleme ve Vaka Örnekleri

Psikanalitik psikoterapi, psikoterapinin en eski ve en köklü yöntemlerinden biridir. Sigmund Freud’un 20. yüzyılın başlarında geliştirdiği bu yöntem, bilinçdışındaki duyguların, düşüncelerin ve geçmiş deneyimlerin bireyin bugünkü davranışlarını nasıl etkilediğini anlamaya yönelik bir yaklaşımdır. Psikanalitik psikoterapi, bireyin içsel dünyasını ve bilinçdışı süreçlerini ortaya çıkarmaya odaklanır. Bu yazıda, psikanalitik terapinin temelleri, uygulamaları, teknikleri ve vaka örnekleri üzerinden kapsamlı bir inceleme sunulacaktır.

Psikanalitik Psikoterapinin Temel İlkeleri

Psikanalitik terapi, insan zihninin derin yapısını anlamaya ve kişinin bilinçdışı süreçlerinin farkına varmasına yardımcı olmayı amaçlar. Freud’a göre insan zihni üç ana bileşenden oluşur: id, ego ve süperego. Bu bileşenler, bireyin davranışlarını, düşüncelerini ve duygusal tepkilerini şekillendirir.

  • İd: İlkel dürtülerimiz ve bilinçdışı arzularımızın merkezidir. İd, haz ilkesine göre çalışır ve dürtüsel isteklerin hemen tatmin edilmesini ister.
  • Ego: Gerçeklik ilkesi ile çalışır ve id’in isteklerini sosyal kabul edilebilir bir şekilde yerine getirmeye çalışır.
  • Süperego: Bireyin ahlaki ve etik değerlerini temsil eder. Toplum kurallarına ve ebeveyn beklentilerine uygun hareket etme ihtiyacını içerir.

Psikanalitik terapi, bu içsel çatışmaların nasıl ortaya çıktığını ve kişinin hayatında hangi sorunlara yol açtığını anlamaya çalışır. Terapide amaç, bireyin bu bilinçdışı çatışmaları fark etmesi ve çözümlemesidir.

Psikanalitik Psikoterapide Kullanılan Teknikler

Psikanalitik terapide kullanılan çeşitli teknikler, danışanın bilinçdışı süreçlerine erişmesini sağlar. Bunlar arasında en yaygın kullanılanlar şunlardır:

  1. Serbest Çağrışım: Danışan, aklına gelen her şeyi sansürsüz bir şekilde söylemeye teşvik edilir. Terapist, bu çağrışımları analiz ederek danışanın bilinçdışındaki düşünceleri ve duyguları ortaya çıkarmaya çalışır. Serbest çağrışım, danışanın zihninin daha derinlerine inmeyi ve bastırılmış duyguları açığa çıkarmayı hedefler.

  2. Rüya Analizi: Freud’a göre rüyalar, bilinçdışı arzuların ve korkuların sembolik bir yansımasıdır. Terapist, danışanın rüyalarını analiz ederek bilinçdışındaki çatışmaları keşfetmeye çalışır. Rüyalar, danışanın farkında olmadığı ya da bastırdığı duyguları ortaya çıkarabilir.

  3. Transferans: Terapötik süreçte danışan, geçmişteki önemli kişilerle yaşadığı ilişkisel dinamikleri terapiste yansıtabilir. Bu, transferans olarak adlandırılır. Örneğin, danışan terapisti bir ebeveyn figürü olarak görebilir ve ona karşı bilinçdışı duygular geliştirebilir. Terapist, bu duyguları analiz ederek danışanın geçmişte yaşadığı travmaları ya da duygusal çatışmaları açığa çıkarabilir.

  4. Karşıtransferans: Transferansın tersine, terapistin danışana karşı geliştirdiği bilinçdışı duygusal tepkiler karşıtransferans olarak adlandırılır. Bu süreçte terapist, kendi duygusal tepkilerini fark ederek, danışanın yaşadığı sorunların bir yansıması olup olmadığını analiz eder.

  5. Savunma Mekanizmalarının Analizi: Psikanalitik terapide danışanın savunma mekanizmaları üzerinde durulur. Bastırma, yansıtma, inkar gibi savunma mekanizmaları, bireyin bilinçdışı çatışmalarla başa çıkma yollarıdır. Terapist, bu mekanizmaların bireyin hayatında hangi alanlarda devreye girdiğini anlamaya çalışır.

Psikanalitik Psikoterapinin Hedefleri

Psikanalitik psikoterapinin temel amacı, danışanın bilinçdışı süreçlerini fark etmesi ve bu süreçlerin bugünkü davranışlarını nasıl etkilediğini anlamasıdır. Bu içgörü, bireyin yaşadığı sorunlara çözüm bulmasına ve daha tatmin edici bir yaşam sürmesine yardımcı olur. Psikanalitik terapinin hedefleri şunlardır:

  1. Bilinçdışı Çatışmaların Çözümü: Terapinin temel amacı, danışanın bilinçdışı çatışmalarını fark etmesi ve bu çatışmaların üstesinden gelmesidir.
  2. Kişilik Gelişimi: Psikanalitik terapi, bireyin kişiliğini daha iyi anlamasına ve daha olgun bir duygusal denge kurmasına yardımcı olur.
  3. Duygusal İçgörü Kazanımı: Terapinin sonunda, danışanın kendi duygusal dünyasını daha iyi anlaması ve kendi yaşamını daha bilinçli bir şekilde yönetebilmesi beklenir.

Psikanalitik Psikoterapi Vaka Örnekleri

Vaka 1: Sosyal Fobi ve Bilinçdışı Çatışma

Bir kadın danışan, uzun yıllardır süregelen sosyal fobisi nedeniyle psikanalitik terapiye başlar. İnsanlarla bir arada olmaktan kaçınmakta, özellikle otorite figürleriyle yüzleşmekten korkmaktadır. Terapide, danışanın çocukluk döneminde baskıcı bir babaya sahip olduğu ve bu yüzden kendini sürekli yetersiz ve korkmuş hissettiği ortaya çıkar. Bilinçdışında babasının otoritesini diğer insanlara yansıtmaktadır ve bu da sosyal ortamlarda kendisini sürekli tehdit altında hissetmesine neden olmaktadır.

  • Serbest Çağrışım: Danışan, terapide serbest çağrışım yöntemi ile kendini ifade ederken, sürekli olarak "yargılanma" ve "onaylanmama" korkusundan bahseder.
  • Rüya Analizi: Rüyalarında sık sık büyük bir figür tarafından takip edildiğini ve saklanmaya çalıştığını anlatır. Terapist bu rüyanın, danışanın bilinçdışında babasıyla olan ilişkisine dair bir sembol olduğunu düşünür.

Terapinin sonunda danışan, babasıyla olan geçmiş ilişkisini fark eder ve bu bilinçdışı çatışmayı çözümlemeye başlar. Sosyal fobisinin altında yatan temel sebebin bu geçmiş ilişki olduğu açığa çıkar ve danışanın semptomları zamanla azalır.

Vaka 2: Depresyon ve Bastırılmış Duygular

40 yaşında bir erkek danışan, şiddetli depresyon şikayeti ile terapiye başvurur. Terapide, danışanın annesi ile olan ilişkisi üzerinde durulur. Danışan, annesinin çocukken sürekli eleştirici ve kontrolcü olduğunu ve bu yüzden duygularını bastırmayı öğrendiğini fark eder. Şimdi ise, bu bastırılmış duygular depresyon olarak kendini göstermektedir.

  • Serbest Çağrışım: Terapide danışan, annesiyle yaşadığı birçok olayı detaylandırır ve bu olayların aslında ne kadar rahatsız edici olduğunu yeni fark eder.
  • Transferans: Terapist ile olan ilişkisi sırasında, danışanın annesine karşı olan bilinçdışı öfkesi terapiste yönelir. Terapist bu transferansın farkına vararak, danışanın öfkesini kabul etmesine yardımcı olur.

Terapinin ilerleyen aşamalarında danışan, bastırdığı öfkesini ve duygularını daha açık bir şekilde ifade etmeye başlar. Bu içgörü, danışanın depresyonunun azalmasına ve daha dengeli bir ruh hali geliştirmesine yardımcı olur.

Psikanalitik Psikoterapinin Modern Uygulamaları

Günümüzde psikanalitik psikoterapi, klasik psikanalizden daha kısa ve yapılandırılmış bir süreç içinde uygulanabilir. Birçok terapist, klasik psikanalitik teknikleri modern psikoterapi yaklaşımlarıyla birleştirerek danışanlarına daha esnek bir tedavi sunar. Bu sayede psikanalitik terapi, farklı ruhsal sağlık sorunlarına çözüm bulmada etkili bir yöntem olarak kullanılmaya devam etmektedir.

Sonuç

Psikanalitik psikoterapi, insan zihninin derin yapısını anlamaya yönelik kapsamlı bir yaklaşımdır. Bilinçdışı süreçler, geçmiş yaşantılar ve içsel çatışmalar, bireyin bugünkü yaşamında karşılaştığı zorlukların temelinde yatar. Psikanalitik terapi, bireyin bu çatışmaların farkına varmasını ve daha sağlıklı bir yaşam sürmesini sağlamaya çalışır. Serbest çağrışım, rüya analizi ve transferans gibi teknikler sayesinde birey, kendi içsel dünyasını daha derinlemesine keşfedebilir.

Abdullah ÖZER

Sosyal Çalışmacı, Bilim Uzmanı (Klinik Psikoloji), Aile Danışmanı

Uluslararası Akredite olmuş olduğu Psikoterapi Ekolleri ve Yöntemleri:

Ego-State-Therapy International (ESTI) Akredite Ego State Terapisti
Ego-State-Therapie Deutschland (EST-DE) Akredite Ego State Terapisti
Deutsches Focusing Institut (DFI) Akredite Focusing Danışmanı/Terapisti
Deutsche Gesellschaft für Sexualforschung e.V. (DGfS) Akredite Cinsel Danışman
Milton Erickson Gesellschaft für Klinische Hypnose e.V. (M.E.G.) Akredite Hipnoterapist
World Association for Positive and Transcultural Psychotherapy (WAPP) Akredite Pozitif Psikoterapi Danışmanı
Viktor Frankl Institute Vienna (VFI) Akredite Logoterapi ve Varoluşçu Analiz Eğitmeni

Avusturya Psikoterapi Meslek Yasasına uygun alınan Psikoterapi Eğitimleri:

Österreichisches Trainingszentrum (ÖTZ) onaylı Avusturya Sağlık Bakanlığı ve Psikoterapi Meslek Yasasına uygun 1320 saatlik "Psychotherapeutisches Propaedeutikum" (Psikoterapötik Propedötik) Psikoterapi Eğitimi

Uygulayıcısı olduğu Psikoterapi Ekolleri:

Psychodynamische Psychotherapie/Psychoanalytische Psychotherapie (Psikodinamik Psikoterapi/Psikanalitik Psikoterapi)
Körperorientierte Psychotherapie (Beden odaklı Psikoterapi)
Eye Movement Integration (EMI) - Göz Hareketi Entegrasyonu

Üyesi olmuş olduğu Uluslararası Mesleki Kuruluşlar:

International Society of Hypnosis (ISH)
European Society of Hypnosis (ESH)
Milton Erickson Gesellschaft für Klinische Hypnose e.V. (M.E.G.)
Viktor Frankl Institute Vienna (VFI)
World Association for Positive and Transcultural Psychotherapy (WAPP)
Deutscher Dachverband Für Psychotherapie (DVP) e.V.

Ebru Özer

Uzman Psikolog, Felsefeci, Aile Danışmanı

Uluslararası Akredite olmuş olduğu Psikoterapi Ekolleri ve Yöntemleri:

EMDR Europe (EMDR) Akredite EMDR Terapisti
World Association for Positive and Transcultural Psychotherapy (WAPP) Akredite Pozitif Psikoterapi Uygulayıcısı
Viktor Frankl Institute Vienna (VFI) Akredite Logoterapi ve Varoluşçu Analiz Eğitmeni

Akredite olmuş olduğu Ulusal Psikoterapi Ekolleri ve Yöntemleri:

T. C. Sağlık Bakanlığı Akredite Hipnoz Uygulayıcısı
T. C. Sağlık Bakanlığı Akredite Psikolojinin Tıbbi Uygulamaları Yetki Belgesi

Devam etmekte olduğu Uluslarası Psikoterapi Eğitimi:

IF Weinheim (IF Weinheim Institut für systemische Ausbildung und Entwicklung) onaylı Sistemik Psikoterapi Eğitimi EFTA-TIC (European Family Therapy Association Training Institutes) - Toplam Eğitim süresi 5 yılı kapsamaktadır.  

Uygulayıcısı olduğu Psikoterapi Metodu:

Internal Family Systems Therapy/Richard Schwartz (İçsel Aile Sistemleri Terapisi)

Üyesi olmuş olduğu Uluslararası Mesleki Kuruluşlar:

Viktor Frankl Institute Vienna (VFI)
World Association for Positive and Transcultural Psychotherapy (WAPP)

Üyesi olmuş olduğu Ulusal Mesleki Kuruluşlar:

Türk Psikologlar Derneği (TPD)
EMDR Türkiye Derneği (EMDR)

Psikosentez Danışmanlık ve Eğitim Merkezi Türkiye İzmir'de ve Almanya Münih/Düsseldorf şehirlerinde Almanca ve Türkçe yüz yüze seanslar vermektedir. Bunun haricinden Dünya'nın neresinde yaşıyorsanız yaşayın Türkçe ya da Almanca Online Terapi, Online Cinsel Terapi, Online Psikoterapi ya da Online Psikolojik Danışmanlık ile SKYPE ya da WhatsApp üzerinden seanslara katılabilirsiniz. Bunun için Online Terapi sayfamıza göz atabilirsiniz.